Πάνω από 383 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στον Νότιο Ευβοϊκό - Ανάμεσά τους 26 πολιτικοί κρατούμενοι που μεταφέρονταν για τους τόπους εξορίας
του Ανδρέα Δενεζάκη
Δύο χρόνια μετά την αποχώρηση των ναζί κατακτητών, σε όλα σχεδόν τα πλευρά των θαλάσσιων συγκοινωνιών εξακολουθούσαν να υπάρχουν ναρκοπέδια.
Συχνά καράβια, καΐκια, ιστιοφόρα και βάρκες έπεφταν πάνω σε νάρκες σε όλες τις ελληνικές θάλασσες. Παντού υπήρχαν ναρκοπέδια που είχαν εγκαταλείψει οι Γερμανοί και που οι μετέπειτα κυβερνήσεις, αλλά και οι Εγγλέζοι δεν είχαν φροντίσει να τις μαζέψουν.
από ημεροδρόμος
του Ανδρέα Δενεζάκη
Δύο χρόνια μετά την αποχώρηση των ναζί κατακτητών, σε όλα σχεδόν τα πλευρά των θαλάσσιων συγκοινωνιών εξακολουθούσαν να υπάρχουν ναρκοπέδια.
Συχνά καράβια, καΐκια, ιστιοφόρα και βάρκες έπεφταν πάνω σε νάρκες σε όλες τις ελληνικές θάλασσες. Παντού υπήρχαν ναρκοπέδια που είχαν εγκαταλείψει οι Γερμανοί και που οι μετέπειτα κυβερνήσεις, αλλά και οι Εγγλέζοι δεν είχαν φροντίσει να τις μαζέψουν.
Στις 4.10 το πρωί της Κυριακής 19 Γενάρη 1947, στον Νότιο Ευβοϊκό, μια τρομερή έκρηξη συγκλόνισε το επιβατηγό πλοίο «Χειμάρρα».
Το πλοίο περνούσε εκείνη τη στιγμή έξω από τη νησίδα Βερδούχι 1,5 μίλι από τη νησίδα Καβαλλιανή στον Κάτω Κάβο της Εύβοιας. Αμέσως τα ύφαλα του πλοίου πλημμύρισαν. Ο ασύρματος του πλοίου τέθηκε εκτός λειτουργίας καθώς με την έκρηξη καταστράφηκαν οι λυχνίες του πομπού.
Το πλοίο περνούσε εκείνη τη στιγμή έξω από τη νησίδα Βερδούχι 1,5 μίλι από τη νησίδα Καβαλλιανή στον Κάτω Κάβο της Εύβοιας. Αμέσως τα ύφαλα του πλοίου πλημμύρισαν. Ο ασύρματος του πλοίου τέθηκε εκτός λειτουργίας καθώς με την έκρηξη καταστράφηκαν οι λυχνίες του πομπού.
Για μιάμιση ώρα η «Χειμάρρα» παρασυρόταν από τους ανέμους και το ρεύμα. Επικράτησε πανικός. Οι 203 ένοπλοι χωροφύλακες και οπλίτες που επέβαιναν στο πλοίο δεν πειθάρχησαν στις διαταγές του πλοιάρχου και, πολλοί από αυτούς, χρησιμοποιώντας τα όπλα τους, κατέλαβαν πρώτοι τις ναυαγοσωστικές λέμβους, αφήνοντας στο πλοίο αβοήθητους γυναίκες και παιδιά. Οι λέμβοι και οι σχεδίες βυθίζονταν από το μεγάλο αριθμό των επιβαινόντων ή ανατρέπονταν πριν ακόμη επιβιβαστούν σ’ αυτές οι ναυαγοί.
Πολλοί ιδιώτες και οπλίτες έπεφταν στη θάλασσα με τα ρούχα, όπου βρήκαν τραγικό θάνατο στα παγωμένα νερά.
Διασωθέντες ναυαγοί του «Χειμάρρα» αποβιβάζονται, από πετρελαιοκίνητο καΐκι στη Ραφήνα.
Οι έρευνες για την αναζήτηση των ναυαγών άρχισαν μετά από 10 ώρες! Τα ναρκαλιευτικά και τα πλοιάρια δύο μέρες μάζευαν επιπλέοντα πτώματα στον Ευβοϊκό.
Τραγικός ο απολογισμός: Από τους 616 επιβαίνοντες (530 επιβάτες και 86 πλήρωμα) έχασαν τη ζωή τους 383 (341 επιβάτες και 42 πλήρωμα).
Το πρωί της προηγούμενης μέρας, 18 Γενάρη 1947, στις 8.30 π.μ., το 42χρονο πλοίο απέπλευσε από τη Θεσσαλονίκη για τον Πειραιά. Ο πλοίαρχος, εξαιτίας της κακοκαιρίας, αποφάσισε να μην ανοιχτεί στο Αιγαίο και να πλεύσει στον Ευβοϊκό κόλπο. Το πλοίο κατέπλευσε στη Χαλκίδα τα μεσάνυχτα της ίδιας μέρας και απέπλευσε για τον Πειραιά περί ώρα 01.30 τη νύχτα της 19ης Ιανουαρίου, αφού αποβίβασε 10 επιβάτες.
Στο επιβατηγό πλοίο «Χειμάρρα» επέβαιναν 244 στρατιωτικοί, αξιωματικοί και οπλίτες, χωροφύλακες, και άνδρες της ανακτορικής φρουράς (μέλη της φρουράς του διαδόχου) και 341 ιδιώτες, ανάμεσά τους 36 πολιτικοί κρατούμενοι που οδηγούνταν στους τόπου εξορίας. Μόνο δέκα από αυτούς μπόρεσαν να σωθούν. Στον κατάλογο των θυμάτων περιλαμβάνονται πολλά στελέχη της ΚΟ Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ, συνδικαλιστές από όλη τη Μακεδονία, προοδευτικοί δημοσιογράφοι κλπ.
Ενας από τους επιζήσαντες του ναυαγίου, ο πολιτικός εξόριστος Αλέκος Ξυλάκης, που μεταφερόταν μαζί με άλλους 35 συντρόφους του στην εξορία, θυμάται:
«Επιβιβαστήκαμε στο «Χειμάρρα» στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης κατά τις 7 το πρωί. Μόλις ξεκίνησε το πλοίο, εμείς οι πολιτικοί κρατούμενοι διαμαρτυρηθήκαμε γιατί μας είχαν δεμένους. Μετά την επίμονη στάση μας, ήρθε ο καπετάνιος και είπε στους αστυνομικούς να μας λύσουν. Τα προβλήματα άρχισαν μόλις το πλοίο βγήκε από τον Θερμαϊκό. Επαθε βλάβη και για κάποιο χρονικό διάστημα ήμασταν ακυβέρνητοι. Στη 1 τα ξημερώματα της Κυριακής φθάσαμε στη Χαλκίδα και σε λίγο το «Χειμάρρα» απέπλευσε.
Μετά από λίγες ώρες το πλοίο συγκλονίστηκε από μια τρομερή έκρηξη. Επακολούθησε πανικός. Δε λειτουργούσε τίποτε. Επικράτησε απόλυτο σκοτάδι. Το «Χειμάρρα» ήταν ακυβέρνητο. Ολοι οι πολιτικοί εξόριστοι είχαμε συγκεντρωθεί στο κατάστρωμα. Ενας σύντροφός μου, ο Αριστείδης, είχε μία λάμπα θυέλλης και την άναψε. Ο Παναγιώτης ο Τάρπογλου έρχεται και μας λέει ότι τα αμπάρια γεμίσανε νερό. Από ένα κιβώτιο παίρνουμε σωσίβια. Βγάζω τα ρούχα μου, το φοράω και ζητάω από τους άλλους συγκρατούμενούς μου να κάνουν το ίδιο.
Το καράβι απότομα γέρνει αριστερά και αρχίζει να βυθίζεται. Ανέβηκα στην κουπαστή και έπεσα στη θάλασσα. Στο μεταξύ πολλές ναυαγοσωστικές βάρκες άρχισαν να αναποδογυρίζουν γιατί ήταν υπερφορτωμένες. Οι στιγμές ήταν εφιαλτικές. Από όλα τα σημεία ακούγονταν σπαρακτικές κραυγές βοήθειας. Κολυμπώ μερικά μέτρα και βλέπω τη λάμπα να τρεμοσβήνει και ακριβώς την ώρα εκείνη το πλοίο να χάνεται. Καθώς κολυμπούσα προς την ακτή ένιωθα κάθε λίγο τα σώματα των πνιγμένων που ανέβαιναν στην επιφάνεια του νερού. Μετά από ώρες έφθασα στην ακτή. Στις δέκα το πρωί πέρασε ένα καϊκι και όπως οι ναυτικοί με είδαν να στέκομαι γυμνός στην ακτή, ήρθαν κοντά μου».
Μετά από λίγες ώρες το πλοίο συγκλονίστηκε από μια τρομερή έκρηξη. Επακολούθησε πανικός. Δε λειτουργούσε τίποτε. Επικράτησε απόλυτο σκοτάδι. Το «Χειμάρρα» ήταν ακυβέρνητο. Ολοι οι πολιτικοί εξόριστοι είχαμε συγκεντρωθεί στο κατάστρωμα. Ενας σύντροφός μου, ο Αριστείδης, είχε μία λάμπα θυέλλης και την άναψε. Ο Παναγιώτης ο Τάρπογλου έρχεται και μας λέει ότι τα αμπάρια γεμίσανε νερό. Από ένα κιβώτιο παίρνουμε σωσίβια. Βγάζω τα ρούχα μου, το φοράω και ζητάω από τους άλλους συγκρατούμενούς μου να κάνουν το ίδιο.
Το καράβι απότομα γέρνει αριστερά και αρχίζει να βυθίζεται. Ανέβηκα στην κουπαστή και έπεσα στη θάλασσα. Στο μεταξύ πολλές ναυαγοσωστικές βάρκες άρχισαν να αναποδογυρίζουν γιατί ήταν υπερφορτωμένες. Οι στιγμές ήταν εφιαλτικές. Από όλα τα σημεία ακούγονταν σπαρακτικές κραυγές βοήθειας. Κολυμπώ μερικά μέτρα και βλέπω τη λάμπα να τρεμοσβήνει και ακριβώς την ώρα εκείνη το πλοίο να χάνεται. Καθώς κολυμπούσα προς την ακτή ένιωθα κάθε λίγο τα σώματα των πνιγμένων που ανέβαιναν στην επιφάνεια του νερού. Μετά από ώρες έφθασα στην ακτή. Στις δέκα το πρωί πέρασε ένα καϊκι και όπως οι ναυτικοί με είδαν να στέκομαι γυμνός στην ακτή, ήρθαν κοντά μου».
Από τους πολιτικούς κρατούμενους έχασαν τη ζωή τους στα παγωμένα νερά του Ευβοϊκού οι: 1. Νίκος Ζαγουρτζής, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, 2. Βασίλης Δούκας, συνδικαλιστικό στέλεχος, 3. Ιωάννης Κακάβας,διευθυντής της εφημερίδας «Εξόρμηση», όργανο της ΕΠΟΝ Καβάλας, 4. Αριστείδης Μαγαζής, διευθυντής του περιοδικού «Λεύτερα Νιάτα», όργανο της ΕΠΟΝ Μακεδονίας – Θράκης, 5. Κώστας Αδαμίδης, φοιτητής από τη Νάουσα, 6. Αριστείδης Ισόπουλος, 7. Ελένη Ματσαβίδου, 8. Κώστας Αλβέρτος, 9. Κώστας Τζορμπατζηκωστής, 10. Σωτήρης Ταξιντάρης, 11. Γρηγόρης Απέργης, 12. Γεώργιος Τσαρδάκης, 13. Νίκος Μπατζάκης. 14. Χρήστος Ρουμελιώτης, 15. Ιωάννης Καλλικρατίδης, 16. Σωτήρης Λυκαρτζής, 17. Ιωάννης Γερογιάννης, 18. Ευάγγελος Νότογλου, 19. Αθανάσιος Χρυσοχέρης, 20. Δημήτρης Ούτας, 21. Βασίλης Σταυρίδης, 22. Γεώργιος Τσαουσίδης, 23. Παρασκευάς Παρασκευόπουλος, 24. Ιωάννης Γόνδος, 25. Φ. Καλλιφατίδης, 26. Αλέξανδρος Γιουβανάκης.
Διασώθηκαν 10: οι Απόστολος Βούτσας, Νίκος Πασβαντίδης, Κώστας Τάρπογλου, Θανάσης Τσανίκης, Αστέριος Τόπκας, Νίκος Στεφανίδης, Χρήστος Στοΐδης, Κώστας Δεληγιαννίδης, Συμεών Κοντοστάθης, Αλέκος Ξυλάκης.
Τους οχτώ πρώτους πολιτικούς εξόριστους γρήγορα η Ασφάλεια τους εντόπισε στα λιμάνια ή στα νοσοκομεία και τους συνέλαβε. Δύο μόνο μπόρεσαν να ξεφύγουν, ο Σ. Κοντοστάθης και ο Αλ. Ξυλάκης, οι οποίοι γρήγορα, ήρθαν σε επαφή με το Κόμμα στην Αθήνα και πέρασαν στη δράση. Οκτώ μήνες μετά, τον Αύγουστο του ’47, έπεσαν στα χέρια της Ασφάλειας και πήραν το δρόμο της εξορίας. Ο Αλ. Ξυλάκης, περιγράφει τη συνέχεια:
«Είκοσι μέρες με είχαν στην απομόνωση. «Σε δέρνουμε» μου έλεγαν «γιατί δεν πνίγηκες». Ακολούθησαν 12 χρόνια εξορίας και φυλακής».
Η πρώτη σελίδα του ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ της Τρίτης 21 Γενάρη 1947.
Το δημοσίευμα του Ριζοσπάστη
Στον Ριζοσπάστη της Τρίτης 21 Γενάρη 1947, όπως και σε όλες τις εφημερίδες της εποχής, υπάρχουν εκτενή ρεπορτάζ και άρθρα γνώμης γύρω από το πολύνεκρο Ναυάγιο. Στην πρώτη σελίδα δημοσιεύεται και το παρακάτω άρθρο του Κ. Καραγιώργη, με τίτλο Η «ΧΕΙΜΑΡΡΑ»:
«Δυόμιση χρόνια έπειτα από το τέλος του πολέμου, η Ελλάδα εξακολουθεί να πληρώνει βαρύ φόρο αίματος στους Γερμανούς. Κάθε τόσο έρχεται μια είδηση. Πότε από το στενό της Ζακύνθου, πότε από τον Παγασητικό, πότε από το Αιγαίο πέλαγος. Κάποιο ιστιοφόρο, κάποιο βενζινοκίνητο, κάποιο βαπόρι «προσέκρουσεν εις Νάρκην». Καινούρια πτώματα κοντά στα άφθονα που στοίχισε ο παγκόσμιος πόλεμος στη χώρα μας. Και άλλες μανάδες και αδελφάδες και ορφανά που θα ντυθούν στα μαύρα.
Η προχθεσινή μέρα έφερε την είδηση για τη μεγαλύτερη καταστροφή από νάρκη που έγινε έπειτα από τον πόλεμο. Είναι και η μεγαλύτερη καταστροφή από νάρκη που έγινε και οπουδήποτε αλλού στα δυο τελευταία χρόνια. Φαίνεται πως οι νεκροί είναι πάνω από 350!
Και μέσα σ’ αυτούς είναι πολλοί εξόριστοι, από τους ομήρους που πιάνουν ομαδικά οι αρχές του κ. Τσαλδάρη και τους στέλνουν στα νησιά της εξορίας, καθώς και στελέχη των εθνικών απελευθερωτικών οργανώσεων.
Το Κομμουνιστικό Κόμμα χάνει ένα από τα καλύτερα στελέχη του, το Νίκο Ζαγουρτζή, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής. Χωρίς καμμιά απολύτως αιτία ο Ζαγουρτζής είχε συλληφθεί στη Θεσσαλονίκη αφού πληγώθηκε από τους χωροφύλακες στην κοιλιά. Γλύτωσε παρά τρίχα από το θάνατο από περιτονίτιδα. Μόλις έγινε καλά οι αρχές που είχαν κάνει τόσο θόρυβο για τα στοιχεία που κατείχαν εις βάρος του σαν «αρχηγού της ΟΠΛΑ», δε μπόρεσαν να παρουσιάσουν το παραμικρό στοιχείο. Αλλά μισοάρρωστο ακόμη τον έστειλαν στο νησί της εξορίας με το τραγικό βαπόρι.
Και μέσα σ’ αυτούς είναι πολλοί εξόριστοι, από τους ομήρους που πιάνουν ομαδικά οι αρχές του κ. Τσαλδάρη και τους στέλνουν στα νησιά της εξορίας, καθώς και στελέχη των εθνικών απελευθερωτικών οργανώσεων.
Το Κομμουνιστικό Κόμμα χάνει ένα από τα καλύτερα στελέχη του, το Νίκο Ζαγουρτζή, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής. Χωρίς καμμιά απολύτως αιτία ο Ζαγουρτζής είχε συλληφθεί στη Θεσσαλονίκη αφού πληγώθηκε από τους χωροφύλακες στην κοιλιά. Γλύτωσε παρά τρίχα από το θάνατο από περιτονίτιδα. Μόλις έγινε καλά οι αρχές που είχαν κάνει τόσο θόρυβο για τα στοιχεία που κατείχαν εις βάρος του σαν «αρχηγού της ΟΠΛΑ», δε μπόρεσαν να παρουσιάσουν το παραμικρό στοιχείο. Αλλά μισοάρρωστο ακόμη τον έστειλαν στο νησί της εξορίας με το τραγικό βαπόρι.
* * *
Η «Χειμάρρα» κτύπησε σε νάρκη, όπως τόσα άλλα ιστιοφόρα και βαπόρια. Αλλά μπαίνει το ερώτημα: Τι έγινε λοιπόν για να καθαρίσουν οι ελληνικές θάλασσες από τις νάρκες; Και πόσα χρόνια θα βαστήξει ακόμα αυτή η συνέχιση της αιμορραγίας του ελληνικού λαού και μαζί η καταστροφή πολυτίμων καραβιών από τα μετρημένα που διαθέτει στο εσωτερικό η ακτοπλοΐα και εμπορική ναυτιλία μας;
Θα ήταν το πιο στοιχειώδες πράγμα που θα μπορούσε να απαιτήσει ο ελληνικός λαός από τους «συμμάχους» μας Αγγλους να καθαρίσουν τις θάλασσές μας από τις γερμανικές (και τις δικές τους) νάρκες του περασμένου πολέμου. Και όμως δεν έκαναν απολύτως τίποτα ούτε σαν αγγλική στρατιωτική και ναυτική κατοχή ούτε σαν ναυτική οργανωτική αποστολή.
Και είναι συζητήσιμο μήπως στις χιλιάδες γερμανικές και αγγλικές νάρκες από τον καιρό του πολέμου, προσθέτουν τώρα σε «επίκαιρα» μέρη και τίποτα φρέσκες που να μπορούν να «αξιοποιηθούν» διπλωματικά. Το περιστατικό των δυο αγγλικών αντιτορπιλικών που έπαθαν μεγάλες ζημιές στο στενό της Κέρκυρας από «αλβανικές» νάρκες είναι εύγλωττο.
Θα μπορούσε να ρωτήσει κανένας το βρεταννικό ναυτικό της Μεσογείου που έχει με την κατοχή της χώρας μας την ευθύνη για τις ελληνικές θάλασσες αν θεωρεί για «αλβανικές» ή «σλαβικές» τις νάρκες του Παγασητικού ή του Ευβοϊκού κόλπου για να κάνει προσφυγή στο Συμβούλιο Ασφαλείας της ΟΗΕ.
Και είναι συζητήσιμο μήπως στις χιλιάδες γερμανικές και αγγλικές νάρκες από τον καιρό του πολέμου, προσθέτουν τώρα σε «επίκαιρα» μέρη και τίποτα φρέσκες που να μπορούν να «αξιοποιηθούν» διπλωματικά. Το περιστατικό των δυο αγγλικών αντιτορπιλικών που έπαθαν μεγάλες ζημιές στο στενό της Κέρκυρας από «αλβανικές» νάρκες είναι εύγλωττο.
Θα μπορούσε να ρωτήσει κανένας το βρεταννικό ναυτικό της Μεσογείου που έχει με την κατοχή της χώρας μας την ευθύνη για τις ελληνικές θάλασσες αν θεωρεί για «αλβανικές» ή «σλαβικές» τις νάρκες του Παγασητικού ή του Ευβοϊκού κόλπου για να κάνει προσφυγή στο Συμβούλιο Ασφαλείας της ΟΗΕ.
Αλλά οι Αγγλοι δε νοιάστηκαν ποτέ να καθαρίσουν ούτε τη στεριά από τις νάρκες τη στιγμή που έκαναν… απόβαση «για να πολεμήσουν τους Γερμανούς». Σε όλη την παραλιακή γραμμή της Αττικής και στο Σούνιο, αλλά και σε πλείστα άλλα μέρη της χώρας μας, υπάρχει ένα πλήθος από νάρκες γερμανικές και κάθε τόσο γίνονται δυστυχήματα. Θα περάσουν χρόνια για να καθαριστούν οι νάρκες από τους ανθρώπους ή τα ζώα που πέφτουν απάνω τους!
Και όμως τους Γερμανούς αιχμαλώτους που σε όλες τις κατεχόμενες χώρες χρησιμοποιήθηκαν για την αναζήτηση με ειδικά μηχανήματα και την καταστροφή των ναρκών, εδώ οι Αγγλοι τους κάνουν θρεφτάρια. Εφτασαν και στις στήλες της χιτλερικής «Εστίας» ακόμη τα απίστευτα σκάνδαλα των «ζουρ φιξ», που οργανώνουν οι Αγγλοι στα ειδυλλιακά στρατόπεδα των Γερμανών αιχμαλώτων, στη Γλυφάδα και στου Μαλτσινιώτη, με πρόθυμες Ελληνίδες της κακής ώρας.
Και όμως τους Γερμανούς αιχμαλώτους που σε όλες τις κατεχόμενες χώρες χρησιμοποιήθηκαν για την αναζήτηση με ειδικά μηχανήματα και την καταστροφή των ναρκών, εδώ οι Αγγλοι τους κάνουν θρεφτάρια. Εφτασαν και στις στήλες της χιτλερικής «Εστίας» ακόμη τα απίστευτα σκάνδαλα των «ζουρ φιξ», που οργανώνουν οι Αγγλοι στα ειδυλλιακά στρατόπεδα των Γερμανών αιχμαλώτων, στη Γλυφάδα και στου Μαλτσινιώτη, με πρόθυμες Ελληνίδες της κακής ώρας.
Καλό θα ήταν να ενοχληθούν ο στρατηγός Ρόλλιγκς και ο ναύαρχος Τάλμποτ από την απαίτηση του ελληνικού λαού να καθαριστούν οι ελληνικές θάλασσες από τα «ναρκοπέδια» και οι στεριές μας από τις ξεμοναχιασμένες νάρκες και να χρησιμοποιηθούν, όπως έγινε παντού, οι Γερμανοί αιχμάλωτοι γι’ αυτή τη δουλειά.
* * *
Η τραγική καταστροφή της «Χειμάρρας» παρουσίασε σε όλη της τη γύμνια και την επίσημη ελληνική πλευρά της ευθύνης. Ολες οι μεταδεκεμβριανές κυβερνήσεις, με αποκορύφωμα την κυβέρνηση των λαοπροβλήτων, σαν ασυνείδητες και ανεύθυνες κυβερνήσεις Κουΐσλιγκς που αποτελούν στην πραγματικότητα, στάθηκαν ανίκανες και στο ζήτημα της περισυλλογής των ναρκών, όπως και σε όλα τα άλλα.
Ο ασυρματιστής της «Χειμάρρας» κ. Γ. Φρέρης στο ερώτημα μοναρχικής εφημερίδας:
— Ποιους νομίζεται υπεύθυνους για το δυστύχημα;
Απάντησε με τα εξής καταπληκτικά για την ευθύνη του κράτους πράγματα:
— Για μένα όλη την ευθύνη την έχει το υπουργείον της Εμπορικής Ναυτιλίας. Όλα τα καράβια δεν πρέπει να ταξιδεύουν νύκτα, αλλά ημέρα. Βγάζουν διαταγές να βάζουμε «οπτήρες». Τη νύχτα τι να ιδούν οι «οπτήρες»; Την ημέρα βλέπουμε του κόσμου τις νάρκες. Σημειώνουμε το στίγμα που τις βρίσκουμε. Νοιάζεται κανείς να τις καταστρέψη; Την ευθύνη λοιπόν ακεραία φέρουν οι αρμόδιοι του υπουργείου. Και αυτοί μόνον.
Αλλά και όταν έφτασε η είδηση της καταστροφής, τα δυο υπουργεία Ναυτικών και Εμπορικής Ναυτιλίας εμεγαλούργησαν. Στις 4 το πρωί έγινε η καταστροφή και μόλις το απόγευμα μπόρεσε νε φτάσει βοήθεια επί τόπου.
Είναι τέτοια η ανεπάρκεια που παρουσίασαν οι κρατικές υπηρεσίες ώστε ακόμα και η «Εστία» να βρεθεί στην ανάγκη να την ομολογήσει. Η ανεπάρκεια αυτή αποτελεί μια φυσική και αναπόφευκτη εκδήλωση του γενικού ξεχαρβαλώματος που παρουσιάζει ο κρατικός μηχανισμός.
Η φαυλοκρατία, η διαφθορά και η ανικανότητα που βασιλεύουν σε ολόκληρο το καθεστώς των λαοπροβλήτων, κάτω από τις ευλογίες της αγγλικής κατοχής, δε μπορούσαν παρά να παρουσιασθούν ακόμα μια φορά και στην τραγική περίπτωση της «Χειμάρρας».
Είναι τέτοια η ανεπάρκεια που παρουσίασαν οι κρατικές υπηρεσίες ώστε ακόμα και η «Εστία» να βρεθεί στην ανάγκη να την ομολογήσει. Η ανεπάρκεια αυτή αποτελεί μια φυσική και αναπόφευκτη εκδήλωση του γενικού ξεχαρβαλώματος που παρουσιάζει ο κρατικός μηχανισμός.
Η φαυλοκρατία, η διαφθορά και η ανικανότητα που βασιλεύουν σε ολόκληρο το καθεστώς των λαοπροβλήτων, κάτω από τις ευλογίες της αγγλικής κατοχής, δε μπορούσαν παρά να παρουσιασθούν ακόμα μια φορά και στην τραγική περίπτωση της «Χειμάρρας».
Κ. ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΗΣ
Υ.Γ. Όπως είναι πολύ φυσικό δε ντράπηκε η κυβερνητική παράταξη να φτάσει στο τελευταίο σκαλοπάτι του ηθικού εξευτελισμού πάνω στα πτώματα της «Χειμάρρας». Το προσωπικό όργανο του κ. πρωθυπουργού, αφού αναγγείλει με θρίαμβο ότι «μετεφέροντο και εαμοβούλγαροι συμμορίται», υποστηρίζει ότι «η ανατίναξις εγένετο δι’ ωρολογιακής βόμβας» λόγω Σλάβων, ακολουθίας διαδόχου κλπ.
Και η «Εστία», ότι «οι κομμουνισταί είχαν κάθε λόγον να εξαφανίσουν μεταφερομένους συμμορίτας δια να λείψουν αι αναμφισβήτητοι αποδείξεις περί της αναρχοκομμουνιστικής δράσεως». Ο ελληνικός λαός έχει έτσι θαυμάσια παραδείγματα του καννιβαλικού πνεύματος αγριανθρωπισμού που έχει φέρει στη χώρα μας ο μοναρχικός φασιστικός κόσμος».
Και η «Εστία», ότι «οι κομμουνισταί είχαν κάθε λόγον να εξαφανίσουν μεταφερομένους συμμορίτας δια να λείψουν αι αναμφισβήτητοι αποδείξεις περί της αναρχοκομμουνιστικής δράσεως». Ο ελληνικός λαός έχει έτσι θαυμάσια παραδείγματα του καννιβαλικού πνεύματος αγριανθρωπισμού που έχει φέρει στη χώρα μας ο μοναρχικός φασιστικός κόσμος».
Απόψεις για τα αίτια του ναυαγίου
Η εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ της Τρίτης 21 Γενάρη 1947
Ο πλοίαρχος του «Χειμάρρα», Σπ. Μπιλλίνης ισχυρίστηκε ότι το πλοίο χτύπησε σε νάρκη. Ο αξιωματικός φυλακής ανθυποπλοίαρχος Αθ. Καναβάς, ισχυρίστηκε ότι χωρίς αμφιβολία η έκρηξη οφειλόταν είτε σε πρόσκρουση σε νάρκη, είτε σε εκρηκτικό μηχανισμό που είχε τοποθετηθεί εσωτερικά στο χώρο του μηχανοστασίου η εξωτερικά ως βεντούζα. Στις εφημερίδες εκτός από την εκδοχή της πρόσκρουσης σε νάρκη, κάνουν, ξεδιάντροπα, λόγο και για την πιθανότητα σαμποτάζ από τους …εαμοκομμουνιστάς.
Το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ της 21.1.1947
Το ΕΜΠΡΟΣ της 21 Γενάρη 1947 στην πρώτη σελίδα αναρωτιέται αν «το ατμόπλοιον Χειμάρρα εβυθίσθη συνεπεία εκρήξεως ωρολογιακής βόμβας;». Στο κείμενο όμως, στην γραμμή και των άλλων αντιδραστικών εφημερίδων εκφράζει σιγουριά:
«Πλείστα όμως δεδομένα ενισχύουν τας υπονοίας ότι πρόκειται περί σαμποτάζ. Ανεξαρτήτως της πραγματογνωμοσύνης, ήτις θα διενεργηθή υπό των ειδικών, προς εξακρίβωσιν των πραγματικών αιτίων του τραγικού ναυαγίου υπάρχουν μέχρι της στιγμής και αι εξής ενδείξεις, αίτινες πείθουν ότι πρόκειται περί σαμποτάζ:
α΄) Δια του εν λόγω ατμοπλοίου μετεφέροντο, ως ισχυρίζονται πολλοί εκ των διασωθέντων ναυαγών, 30 συμμορίται εσχάτως συλληφθέντες, κατά το πλείστον ξένης υπηκοότητος και τους οποίους αι Αρχαί θα παρουσίαζον εις την Επιτροπήν του ΟΗΕ, ήτις θα επισκεφθή προσεχώς την Χώραν μας, δια να αποδειχθούν αι αιτιάσεις της Ελληνικής Κυβερνήσεως, ότι αι δρώσαι ανά την Χώραν συμμορίαι ενισχύονται έξωθεν και δι’ όπλων και δια προσώπων.
β΄) Οι ιθύνοντες την συμμοριακήν και τρομοκρατικήν κίνησιν αρχηγοί του εαμοκομμουνισμού, προβαίνοντες εις την εγκληματικήν πράξιν των δικαιολογούν πλήρως τους ισχυρισμούς των, ότι δηλαδή ελέγχουν εκτός ωρισμένων σημείων της ξηράς και ωρισμένα σημεία της θαλάσσης.»
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 28.1.1947
Οι ανακρίσεις που διενήργησαν η Ανακριτική Επιτροπή Ελέγχου Ναυτικών Ατυχημάτων (ΑΕΕΝΑ) και το Συμβούλιο (ΣΕΝΑ) δεν δέχτηκαν τους ισχυρισμούς του πλοιάρχου και των αξιωματικών του και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το πλοίο παρέκλινε από την ορθή πορεία μέσα στο δίαυλο, δεν πέρασε αριστερά από τον φάρο Βερδούγι αλλά παρέμεινε στη δεξιά πλευρά με αποτέλεσμα το σκάφος να πέσει πάνω στη βραχονησίδα και από την ισχυρή πρόσκρουση δημιουργήθηκε ρήγμα με συνέπεια τη βύθιση του πλοίου.
Το πόρισμα της ΑΕΕΝΑ δεν δέχτηκε ότι το πλοίο προσέκρουσε σε νάρκη η ότι η έκρηξη ήταν αποτέλεσμα τοποθέτησης εκρηκτικού μηχανισμού.
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 31.1.1947, η διαμαρτυρία της ΠΝΟ
Με την Επιτροπή των Εμπειρογνωμόνων διαφώνησε, από την σύσταση της Επιτροπής, η Πανελλήνια Ναυτική Ομοσπονδία. Οι εκπρόσωποι της ΠΝΟ διαμαρτυρήθηκαν, σε συνάντηση με τον Υπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας, γιατί στην Επιτροπή Πραγματογνωμόνων περιελήφθησαν αξιωματικοί που ήταν υπεύθυνοι για την ατελή εκκαθάριση των διαύλων από τις νάρκες και απόκλεισαν την εκδοχή ότι το σκάφος προσέκρουσε σε ύφαλο.
Το ατμόπλοιο «Χειμάρρα»
Το επιβατηγό ατμόπλοιο «Χειμάρρα», είχε ναυπηγηθεί τον Ιούνη του 1905 στο Στετίν της Γερμανίας, με το όνομα Χέρτα (S/S Hertha). Αρχικά χρησιμοποιήθηκε σαν ταχυδρομικό. Τον Σεπτέμβρη του 1914 το πλοίο ανακατασκευάζεται και χρησιμοποιείται ως βοηθητικό σκάφος ναρκοθέτησης.
Μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο λειτουργεί ως επιβατηγό μέχρι τον Οκτώβρη του 1939 όπου μπαίνει στην υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού των ναζί. Στο τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η «Χέρτα» παραδίνεται στους Βρετανούς και το καλοκαίρι του 1946 παραχωρήθηκε στην ελληνική κυβέρνηση με τις γερμανικές επανορθώσεις. Το πλοίο μετονομάζεται σε «Χειμάρρα» και από τον Σεπτέμβρη του 1946 άρχισε τα ακτοπλοϊκά δρομολόγια Πειραιά – Θεσσαλονίκη, για τέσσερις μήνες, ως την μοιραία 19η Γενάρη 1949.
Μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο λειτουργεί ως επιβατηγό μέχρι τον Οκτώβρη του 1939 όπου μπαίνει στην υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού των ναζί. Στο τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η «Χέρτα» παραδίνεται στους Βρετανούς και το καλοκαίρι του 1946 παραχωρήθηκε στην ελληνική κυβέρνηση με τις γερμανικές επανορθώσεις. Το πλοίο μετονομάζεται σε «Χειμάρρα» και από τον Σεπτέμβρη του 1946 άρχισε τα ακτοπλοϊκά δρομολόγια Πειραιά – Θεσσαλονίκη, για τέσσερις μήνες, ως την μοιραία 19η Γενάρη 1949.
Ο τότε υπουργός ΕΝ Θεόδωρος Κιζάνης επέβαλε ποινές προσωρινής στέρησης άσκησης του ναυτικού επαγγέλματος για αμέλεια περί την εκτέλεση των καθηκόντων τους:
α) στον πλοίαρχο Σπ. Μπιλλίνη 9,5 μήνες,
β) στον ύπαρχο Ιωαν. Μπέρτση 6 μήνες,
γ) στον ανθ/ρχο Αθαν. Καναβά 1 μήνα
και στους μηχανικούς Νικ. Δρανδάκη 12 μήνες, Γ. Παπαγιανόπουλο 6 μήνες και Παν. Μπογιατζίδη 6 μήνες.
Σε δίκη που ακολούθησε ο Μπιλλίνης καταδικάστηκε σε φυλάκιση 15 μηνών με αναστολή και ο ανθυποπλοίαρχος Μπέρτσης σε 20 μήνες με αναστολή.
α) στον πλοίαρχο Σπ. Μπιλλίνη 9,5 μήνες,
β) στον ύπαρχο Ιωαν. Μπέρτση 6 μήνες,
γ) στον ανθ/ρχο Αθαν. Καναβά 1 μήνα
και στους μηχανικούς Νικ. Δρανδάκη 12 μήνες, Γ. Παπαγιανόπουλο 6 μήνες και Παν. Μπογιατζίδη 6 μήνες.
Σε δίκη που ακολούθησε ο Μπιλλίνης καταδικάστηκε σε φυλάκιση 15 μηνών με αναστολή και ο ανθυποπλοίαρχος Μπέρτσης σε 20 μήνες με αναστολή.
Το πλοίο ήταν ασφαλισμένο και το ελληνικό Δημόσιο εισέπραξε 70.000 λίρες Αγγλίας.
Οι οικογένειες των τραγικών θυμάτων δεν πήραν ποτέ καμιά αποζημίωση.
ΠΗΓΕΣ:
Εφημερίδα «Ριζοσπάστης» του Γενάρη (από 21.1.1947) και Φλεβάρη 1947
Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 21 – 22 – 23 – 28.1.1947
Εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ 19.1.1947
Ριζοσπάστης 18 Γενάρη 1997
grafasdiving.gr/shipwrecks/ss-heimara-ex-hertha/ και Τα ναυάγια στις ελληνικές θάλασσες 1900-1950 Τόμος Α. Χρήστος Ντούνης.
sansimera.grnautilia.gr
Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 21 – 22 – 23 – 28.1.1947
Εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ 19.1.1947
Ριζοσπάστης 18 Γενάρη 1997
grafasdiving.gr/shipwrecks/ss-heimara-ex-hertha/ και Τα ναυάγια στις ελληνικές θάλασσες 1900-1950 Τόμος Α. Χρήστος Ντούνης.
sansimera.grnautilia.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου