Θανάσης Αλεξάκης: Το μνημείο των «120», ο Νικόλσκυ και τα «μιάσματα»

Λίγες μέρες πριν την επέτειο της απελευθέρωσης του Αγρινίου από τους Γερμανούς και τους ταγματασφαλίτες (14 Σεπτέμβρη 1944), που δρούσαν ανεξέλεγκτα στην πόλη του Αγρινίου και τη γύρω περιοχή, συναντηθήκαμε με τον Πρόεδρο του παραστήματος της Πανελλήνιας
Ένωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΕΑΕΑ) και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ) κ. Θανάση Αλεξάκη, για να μιλήσουμε για την αναγκαιότητα της ανάδειξης του μνημείου της θυσίας των «120» Αιτωλοακαρνάνων και Κρυοπηγητών της Πρέβεζας.

• Μια συνέντευξη στον Λευτέρη Τηλιγάδα

Κάθε ζωντανή κουβέντα όμως, εύκολα «ξεστρατίζει» από αυτό που την προκαλεί, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις εκείνες που ο συνομιλητής σου έχει σηματοδοτήσει και με τη δική του δράση μια μεγάλη περίοδο της σύγχρονης τοπικής ιστορίας. 

Το ένα θέμα φέρνει το άλλο και όλα μαζί προσθέτουν στο πολύχρωμο μωσαϊκό της τοπικής ιστορικής και της κοινωνικής αφήγησης μια αλήθεια ακόμα, άλλες φορές περισσότερο υποκειμενική, άλλες λιγότερο, απαραίτητη και χρήσιμη όμως πάντα, για να αποκτήσει το χαμένο της χρώμα η μνήμη και να ζωντανέψει ξανά τα γεγονότα που την αναδεικνύουν.

Για όσους δεν τον γνωρίζουν, ο Θανάσης Αλεξάκης, γεννήθηκε τον Ιούνιο του 41 στο Αγρίνιο, λίγες μέρες μετά την είσοδο των Γερμανών στη πόλη και από μικρό παιδί ακόμα, βρέθηκε αντιμέτωπος με την βία του κράτους των νικητών του εμφυλίου (κατά την επίσημη ιστορική εκδοχή), ενός ένοπλου ταξικού αγώνα, που «ηττήθηκε, γιατί πάλεψε με υπέρτερες δυνάμεις (σύμφωνα με την δική του αντίληψη της ιστορίας)».

Ο Θανάσης Αλεξάκης 12 ετών με την μητέρα του Σταυρούλα

«Η οικογένεια μου έμεινε σε ένα σπίτι κάτω από το γήπεδο του Παναιτωλικού, κοντά στον Άγιο Χριστόφορο. Ένα παράθυρο στην πρόσοψη του σπιτιού απείχε από το πεζοδρόμιο μόλις 35 εκατοστά. Κάθε βράδυ, οι ασφαλίτες με τους παρακρατικούς της πόλης περνούσαν και το έσπαγαν για να μας τρομοκρατήσουν, με αποτέλεσμα ο πατέρας μου να αναγκαστεί να το κλείσει με χαρτόνια. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό και με άλλα περιστατικά που είχαν ως στόχο την οικογένεια μας, με έκαναν να συνειδητοποιήσω από μικρό παιδί, ότι οι άνθρωποι δεν είναι ίσοι, ούτε απέναντι στο νόμο, ούτε μέσα στον κοινωνικό ιστό».

Το 1957 γίνεται μέλος της νεολαίας της ΕΔΑ και συμμετέχει στις κινητοποιήσεις της νεολαίας της πόλης για το Κυπριακό. «Πάει φαντάρος» και τον Γενάρη του 1965 απολύεται. Δυο μήνες αργότερα περίπου, αναλαμβάνει το οργανωτικό των «Λαμπράκηδων» στο Αγρίνιο.

Στις 21 Απριλίου 1967, πρώτη μέρα της δικτατορίας των συνταγματαρχών, επιχειρούν μαζί με τον Παναγιώτη Μοσχονά και τον Αντώνη Δρούγκα να οργανώσουν την πρώτη αντιστασιακή ομάδα κατά της χούντας στο Αγρίνιο, αλλά η σύλληψη του Δρούγκα και της Ελπίδας Καρέλου, η οποία είχε στην κατοχή της έναν πολύγραφο, ματαιώνει τους σχεδιασμούς.

Ο ίδιος συλλαμβάνεται επτά μέρες αργότερα, ανήμερα τη Μεγάλη Παρασκευή, κατά την περιφορά του επιταφίου και οδηγείται στο κρατητήριο της Χωροφυλακής Αγρινίου, που βρισκόνταν εκείνη την εποχή στη Χαριλάου Τρικούπη, λίγα μέτρα πιο κάτω από το σημείο που βρίσκεται σήμερα η Χριστιανική Ένωση. Από κει τον οδηγούν στην Παλαμαϊκή Σχολή του Μεσολογγίου, στην οποία συγκεντρώνουν κρατούμενους από όλη την Αιτωλοακαρνανία.

Μια εβδομάδα αργότερα τους επιβιβάζουν όλους σε ένα φεριμπότ και στα ανοιχτά της Τουρλίδας τους μετεπιβιβάζουν σε ένα αρματαγωγό που «κατέβαινε» το Ιόνιο, μαζεύοντας τους «αντιφρονούντες» και τους οδηγούν στη Γυάρο. Μεταφέρεται με άλλους νεαρούς συγκρατούμενούς του για σωφρονισμό στις φυλακές του Ωρωπού. Επιστρέφει ξανά στη Γυάρο. Αργότερα μεταφέρεται στο Λακί της Λέρου και μετέπειτα με πειθαρχική στο Παρθένι.

Επιστρέφει στο Αγρίνιο με την γενική αμνηστία του 70 και από τότε μέχρι σήμερα δίνει τον δικό του αγώνα, μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ.

Κατά τη διάρκεια της μεταπολίτευσης εκλέγεται 4 φορές Δημοτικός Σύμβουλος Αγρινίου.

Βρεθήκαμε στο κτήμα που τα τελευταία χρόνια ζει με την γυναίκα του Ελένη Καρέλου και αρχίσαμε τη κουβέντα μας από την αναγκαιότητα ανάδειξης, όπως γράψαμε και παραπάνω, του μνημείου των «120» στην περιοχή της Αγίας Τριάδας.

«Αρκετές φορές μέχρι σήμερα, Λευτέρη, τέθηκε το ζήτημα της ανάδειξης του μνημείου της θυσίας των 120 εκτελεσμένων από το τάγμα των γερματσολιάδων του Τολιόπουλου τη Μεγάλη Παρασκευή του 1944. Εκτός από την πρόσφατη δραστηριοποίηση προς την κατεύθυνση αυτή του Αριστείδη Μπαρχαμπά, υπήρξε παλιότερα μια αρθρογραφία γι’ αυτό το ζήτημα και από την κ. Κοτρώνη, η οποία ήταν δασκάλα και σύζυγος του Σωκράτη Κυλάφη. Σήμερα δεν αμφισβητεί κανείς ότι για το συγκεκριμένο μνημείο απαιτείται μια ουσιαστική αναμόρφωση.

»Ένα βασικό μειονέκτημά του, είναι ότι σε όλη την έκταση που καταλαμβάνει δεν υπάρχει ούτε μια επιγραφή που να αναφέρεται στο γεγονός. Ούτε καν τα ονόματα των εκτελεσμένων δεν υπάρχουν.

»Η κοινωνία του Αγρινίου οφείλει να αγκαλιάσει μια προσπάθεια στην οποία πρέπει να συμμετέχουν το Παράρτημα της Εθνικής Αντίστασης, η Αρχαιολογική εταιρεία, η οποία διαθέτει ένα σημαντικό αρχείο με πλούσιο υλικό, ο Δήμος, οι δημότες που έχουν ασχοληθεί με την έρευνα της συγκεκριμένης εποχής, οι ομοσπονδίες και οι σύλλογοι της πόλης,  έτσι ώστε να δοθεί η πραγματική διάσταση της θυσίας και αυτή να αποτυπωθεί πάνω στο συγκεκριμένο μνημείο.

»Το υποστηρίζω αυτό, γιατί, όπως γνωρίζεις, στις μέρες μας υπάρχει μια προσπάθεια αλλοίωσης των συγκεκριμένων ιστορικών γεγονότων.

»Κάποτε γιορτάζαμε τη νίκη ενάντια στο φασισμό. Σήμερα αυτή η γιορτή μετονομάστηκε σε μέρα των λαών της Ευρώπης. Άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε, δηλαδή.

»Άλλα λόγια, για να μπορέσουν να σβήσουν από τη μνήμη την ιστορική και καταλυτική σημασία που έπαιξε ο Κόκκινος Στρατός στον αγώνα κατά του ναζισμού και του φασισμού στην Ευρώπη.

»Γνωρίζεις πολλά καλά, ότι στις μέρες μας κυριαρχεί ο αντικομμουνισμός και η λογική των δύο άκρων. η οποία ούτε τυχαία είναι, ούτε αυθόρμητη. Υπάρχει συγκεκριμένη στόχευση. Υποστηρίζουν το ένα ψέμα επάνω στο άλλο, για να μπορέσουν να καλύψουν και να αλλοιώσουν τα πραγματικά γεγονότα. Αυτό είναι ένα φαινόμενο, μια μεθοδευμένη τακτική, που διακτινίζεται προς κάθε κατεύθυνση και απειλεί να αλλοιώσει το σύνολο της ιστορίας, από τα πιο ασήμαντα γεγονότα μέχρι τα πιο σημαντικά.

»Πρόσφατα στο Δημοτικό Συμβούλιο, όπως πολύ καλά γνωρίζεις, ήρθε μια λίστα με ονόματα, για να γίνει η ονοματοθεσία δρόμων του Αγρινίου. Εκτός από την κραυγαλέα περίπτωση του αρχιμανδρίτη Βενέδικτου Πετράκη και την ιστορία του, υπάρχει σε αυτή τη λίστα και το όνομα του ιερέα Πέτρου Νικόλσκυ.

25 Μαρτίου του 1965 | Οι εκπρόσωποι της Δημοκρατικής Νεολαίας ΛαμπράκηΑγρινίου, (από αριστερά προς τα δεξιά) Μαρίνος Μπαρμπούτης ή Μπέμπης, Γεράσιμος Κυλάφης και Θανάσης Αλεξάκης ετοιμάζονται για την κατάθεση.

»Στις 25 Μαρτίου του 1965, ο Δήμαρχος τότε του Αγρινίου, Τάσος Παναγόπουλος, είχε καλέσει τη Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη να τιμήσει την 25η Μαρτίου στο χώρο του Ηρώου της πόλης, εκεί που σήμερα βρίσκεται η δημοτική βιβλιοθήκη. Το στεφάνι για την κατάθεση κρατούσαμε ο Μαρίνος Μπαρμπούτης ή Μπέμπης, ο Γεράσιμος Κυλάφης κι εγώ. Όταν κληθήκαμε για την κατάθεση, ο πυρήνας του παρακράτους εκείνης της εποχής – δεν είναι της ώρας να πούμε, ποιοι ήταν- με την υποστήριξη της χωροφυλακής, προσπάθησαν, όχι μόνο να μας αποτρέψουν να καταθέσουμε, αλλά μας έδειραν κιόλας.

»Ένας από τους ιερείς που τελούσαν εκείνο το απόγευμα το μνημόσυνο για την επέτειο ήταν ο Πέτρος Νικόλσκυ. Την ώρα λοιπόν, που χωροφύλακες και παρακράτος μας χτυπούσαν και γινόταν η φασαρία άκουσα τον Νικόλσκυ να λέει: Αν ήξερα, ότι θα είναι κι αυτοί εδώ, εγώ δεν θα ερχόμουν. Κατάλαβες; Όσοι εκείνοι την εποχή αγωνιζόμασταν για ένα καλύτερο αύριο, για τον πατέρα Νικόλσκι, ήμασταν μιάσματα και αποδιοπομπαίοι.

»Είναι πολλοί εκείνοι οι οποίοι υποστηρίζουν στις μέρες μας ότι οι «120» της Αγίας Τριάδας, δεν ήταν όλοι κομμουνιστές. Όσοι υποστηρίζουν σήμερα κάτι τέτοιο, ξεχνούν ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι πάλευαν τους ξένους κατακτητές και τους συνεργάτες τους κάτω από τη σημαία του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ και μέσα από τις γραμμές της ΕΠΟΝ εκείνης της εποχής. Πάλευαν για τα ίδια ιδανικά, για τα οποία πάλευε και το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας. Δεν πάλευαν μόνο για απελευθέρωση από τον  ξένο ζυγό. Πάλευαν ταυτόχρονα για Λαοκρατία και δικαιοσύνη. Για μια άλλη κοινωνία δηλαδή, που θα είχε κέντρο τον άνθρωπο και όχι το κέρδος του μαυραγορίτη.

Πατήστε ΕΔΩ για μεγένθυση

»Τι θα πει, δεν ήταν όλοι κομμουνιστές; Αυτοί οι άνθρωποι που βρισκόταν εκείνη την εποχή στις φυλακές της Αγίας Τριάδας είχαν συλληφθεί από το τάγμα ασφαλείας του Τολιόπουλου, επειδή ήταν «ταραχοποιά« και «αναρχικά«στοιχεία, πάει να πει κομμουνιστές, είχαν επιλεγεί να εκτελεστούν, γιατί ήταν κομμουνιστές και αφού εκτελέστηκαν, οι οικογένειές τους κυνηγήθηκαν για πάνω από 30 χρόνια, γιατί οι συγγενείς τους ή οι ίδιοι ήταν κομμουνιστές. 

Τι θα πει λοιπόν η φράση, δεν ήταν όλοι κομμουνιστές… Και να μην ήταν έγιναν. Ποια αποκατάσταση της μνήμης υπερασπίζονται, όσοι διατυπώνουν αυτή την ανιστόρητη φράση; Γιατί δεν κάνουν έναν κόπο να ξαναδιαβάσουν τη γερμανική ανακοίνωση εκείνης της μέρας, που δημοσιεύτηκε στο φύλλο της Δυτικής Ελλάδας με ημερομηνία 15 Απριλίου 1944;»

Καθώς ακούω τον κ. Αλεξάκη να μιλάει, είμαι σίγουρος, ότι όλος αυτός ο ζωντανός, χειμαρρώδης και ζωηρός λόγος δεν μπορεί να χωρέσει στα στενά όρια μιας ανάρτησης. Σήμερα αυτή μου η αίσθηση αποδεικνύεται αληθινή.

Όμως αυτή η καταγραφή δεν μπορεί να σταματήσει εδώ. ένα διάλειμμα μπορεί να γίνει μόνο, για να επανέλθουμε την άλλη εβδομάδα.

http://redlineagrinio.gr/